Inleiding
Rubricering van de stempels die op Belgische spoorwegzegels voorkomen lijkt een haast onbegonnen werk. De private spoorwegmaatschappijen hadden ieder hun eigen stempeltypen (of zelfs dat nog niet eens). Bij de Staatsspoorwegen is er meer lijn in te ontdekken: het aanleggen van verzamelingen van de bekende zeshoekige stempels en van het type " hoge rechthoek" is zeer wel te doen. Maar toch zijn er ook nog zo veel uitzonderingen dat een standaard-rubricering ontbreekt (al komt de publicatie “Railway Parcel Post Cancelations of Belgium”(2003) een heel eind in deze richting). In deze catalogus zijn de bij de particuliere spoorwegmaatschappij "Chemin de fer du Nord-Belge" (NB) voorkomende stempeltypen gerubriceerd (deze maatschappij moet niet worden verward met de "Société Anonyme des Chemins de fer du Nord de la Belgique", waarvan de naam ook wel wordt verkort tot NB). Opgenomen zijn de stempels die voorkomen op spoorwegzegels en incidenteel op andere zegels (zoals gewone postzegels, telegraafzegels en dagbladzegels), alsmede aankomststempels op formulieren met spoorwegzegels. Niet opgenomen in het hoofdwerk zijn de stempels die voorkomen op ondermeer vrachtbrieven, kennisgevingen van crediet en dubbels van het adres, maar zonder spoorwegzegels, ook al passen deze stempels in de rubricering van deze catalogus. Deze stempels zijn, voor zover ze zijn gebruikt in of na 1879, wèl opgenomen in bijlage 1 (indien passend in de rubricering) dan wel bijlage 2 (overige stempels). De Nord-Belge-stempels waarvan de aanduiding 'NB' of 'Nord-Belge' is weggesneden (tijdens de Eerste Wereldoorlog of na de beëindiging van de exploitatie door de Nord-Belge in 1940) zijn wèl in het hoofdwerk opgenomen.
Dat is niet verwonderlijk omdat bij de exploitatie van deze drie spoorwegmaatschappijen de invloed van de Franse Compagnie du Chemin de fer du Nord (en daarbij ook die van de familie Rothschild) groot was. Niettemin heb ik er voor gekozen deze catalogus te beperken tot de stempels van de Nord-Belge, het daarmee aan anderen overlatend om de stempels van de beide andere maatschappijen te classificeren.
Verder heb ik dankbaar gebruik gemaakt van de stempels voorkomende in de boeken van de heren Cassart, Magnette en Jones.
Niet onvermeld moet tenslotte blijven dat het door de Phila Club te Flémalle op 1 oktober 1994 georganiseerd colloquium over de "Nord-Belge" zorgde voor de inspiratie om de catalogus in de huidige vorm uit te geven.
De catalogus is vanaf november 2009 alleen nog maar beschikbaar in digitale vorm (op www.nord-belge-stempels.nl). U kunt deze aanvragen via de website. Aan het vervolgens raadplegen van de catalogus en het eventueel voor eigen gebruik downloaden van één of meer bladzijden van de catalogus zijn geen kosten verbonden. Op de website is ook aangegeven op welke wijze nieuwgevonden stempels en/of nieuwe data aan de beheerder kunnen worden doorgegeven.
Peter de Koning